Τα τελευταία χρόνια έχουν παγκοσμίως αυξηθεί οι αναζητήσεις σε μηχανές αναζήτησης όπως το Google, για δίαιτες και απώλεια βάρους, με το Ηνωμένο Βασίλειο να έχει τη μεγαλύτερη μέση ταχύτητα αύξησης (1). Μάλιστα, σύμφωνα με μία μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην Αγγλία, ένας ενήλικας δοκιμάζει 126 διαφορετικές δίαιτες κατά τη διάρκεια της ζωής του, δηλαδή περίπου 2-3 δίαιτες τον χρόνο (2)!
Οι περισσότερες από τις πιο δημοφιλείς δίαιτες είναι περιοριστικές, παράδοξες και βραχυπρόθεσμες, αφού είτε αποκλείουν τρόφιμα, είτε ολόκληρες ομάδες τροφίμων, είτε περιορίζουν χρονικά την κατανάλωση τροφής, με αποτέλεσμα να είναι πολύ χαμηλές σε ενέργεια και να οδηγούν σε γρήγορη απώλεια βάρους (3).
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να μην κάνεις δίαιτα:
1) Οι περιοριστικές δίαιτες δεν μπορούν -και δεν πρέπει- να ακολουθηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, άρα η απώλεια βάρους δεν μπορεί να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα.
2) Oι περιοριστικές δίαιτες δημιουργούν μια περιοριστική, ελεγκτική σχέση με το φαγητό, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση διατροφικών διαταραχών.
3) Συνήθως, μετά τη μείωση του βάρους υπάρχει επαναπρόσληψη βάρους, ιδιαίτερα αν το άτομο σιτιστεί και πάλι φυσιολογικά.
4) Έτσι, μπορεί να χρειαστεί να ακολουθηθεί ξανά η ίδια ή κάποια άλλη καινούρια περιοριστική δίαιτα, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο δίαιτας και μη, δηλαδή απώλειας βάρους και επαναπρόσληψης βάρους.
5) Αυτός ο φαύλος κύκλος μείωσης-αύξησης βάρους, συνδέεται επιστημονικά με δυσμενή συμβάντα για την υγεία (π.χ. μεγαλύτερος δείκτης μάζας σώματος, ποσοστό λίπους, περιφέρεια μέσης, μεγαλύτερες πιθανότητες για εμφάνιση υπέρτασης ή διαταραχών της γλυκόζης κ.τ.λ) και τη ψυχολογία (π.χ. μειωμένη αυτοπεποίθηση, μεγαλύτερη πιθανότητα κατάθλιψης, επιδείνωση αδηφαγικής διαταραχής).
6) Πέρα από τη δυσκολία στην προσκόλληση που έχουν αυτές οι δίαιτες, έχουν άλλη μία συνέπεια: μετά την αρχική συνήθως γρήγορη απώλεια βάρους, το σώμα μας προσαρμόζεται αυξάνοντας την πείνα και μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας, γιατί θεωρεί -λανθασμένα- ότι υπάρχει έλλειψη τροφής στο περιβάλλον και σκοπός του είναι να επιβιώσει.
7) Η απότομη απώλεια βάρους βάζει επομένως τον οργανισμό σε μία κατάσταση στρες, το οποίο μειώνει πέρα από τον μεταβολισμό και τους καρδιακούς παλμούς, τη θερμοκρασία σώματος, την αρτηριακή πίεση και την αναπαραγωγική λειτουργία. Επίσης, επιβαρύνει την πνευματική λειτουργία, τη συναισθηματική λειτουργία και την κοινωνική συμπεριφορά. Τέλος, κάνει τα νύχια, τα μαλλιά και τα δόντια αδύναμα.
8) Ακόμη, η γρήγορη απώλεια βάρους που επέρχεται μετά από περιοριστικές δίαιτες πολύ χαμηλών θερμίδων, αποτελείται κυρίως από υγρά και μυϊκή μάζα, ενώ προφανώς σκοπός είναι να μειωθεί η λιπώδης μάζα σώματος και όχι η άλιπη!
9) Οι άνθρωποι που κάνουν δίαιτα συχνά αισθάνονται κουρασμένοι, ζαλισμένοι και δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν. Μάλιστα, μπορεί να έχουν ελλείψεις σε απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, όπως σίδηρο, ψευδάργυρο και βιταμίνες ή να μην καταναλώνουν επαρκή επίπεδα πρωτεϊνών και θερμίδων.
10) Οι περιοριστικές δίαιτες δεν δουλεύουν! Αν δούλευαν, θα χρειαζόταν να ακολουθήσουμε μόνο μία κάποια στιγμή στη ζωή μας!
Πως χάνουμε λοιπόν σωστά σωματικό βάρος;
Κάνοντας σιγά-σιγά και εξατομικευμένα μικρές αλλαγές στον τρόπο ζωής, κάνοντας καλύτερες διατροφικές επιλογές, εντάσσοντας τη σωματική δραστηριότητα στην καθημερινότητά μας, με σωστή διαχείριση του άγχους και του στρες, επαρκή κατανάλωση νερού και επαρκή ποσότητα ύπνου! Αν θες βοήθεια σε κάτι ή σε όλα αυτά, επικοινώνησε με κάποιον ειδικό επιστήμονα υγείας (π.χ. Διαιτολόγο-Διατροφολόγο, Γυμναστή, Ψυχολόγο κ.τ.λ.).
Βιβλιογραφία
1) Teng Y, Huang SW, Li Z, Xie QM, Zhang M, Lou QY, Wang F, Zou YF. Seasonal variation and trends in the Internet searches for losing weight: An infodemiological study. Obes Res Clin Pract. 2020 May-Jun;14(3):225-233.
2) https://www.studyfinds.org/food-fads-the-average-adult-will-try-126-different-diets-during-their-life/
3) Tahreem A, Rakha A, Rabail R, Nazir A, Socol CT, Maerescu CM, Aadil RM. Fad Diets: Facts and Fiction. Front Nutr. 2022 Jul 5;9:960922.